систа
101Æнæном сабат — – афтæ хуыдтой, афæдзы дæргъы иу зианы æппæт кæндтæ дæр чи фæкодта æмæ иу йæ саутæ чи систа, фæлæ ногæй моймæ æрæгмæ чи цыдис, ахæм идæдз усы. Йæ ном æнæном сабат дзурæг уыдис ууыл, æмæ йæ курæг нæ уыдис. … (букв. «безымянная суббота») –… …
102ÆРФÆНЫ ФÆД — I Млечный Путь кæс СТЪАЛЫТЫ ÆМÆ ÆРВОН ФÆЗЫНДТЫТЫ НÆМТТÆ II Æрфæн æрвон Нарты кадджытæм æрвон бæхты мыггагæй, уыд Нарты хистæр Уырызмæджы æмбисонды бæхы ном. Уый хонынц зæххон бæхты фыдæл, уымæй, дам, равзæрдысты. Ирд æхсæвы арвы астæу иу кæронæй… …
103ÆФСÆН УЫРС — Терк Турчы бæстæм уыд æфсæн бæх дæр. Уырызмæджы æнæном лæппуйы Аласа йæ уæрджытæм зæххы афсæрста. Лæппу йæм баскъæфта йæ саргъ, уыцы хуызæнæй йæ авæрдта уырсыл æмæ балиуырдта йе рагъмæ. Æфсæн уырсы базмæлын кодта, Терк Турчы дзыллæ куывды кæм… …
104АРВМÆ ИСЫН — Искæмæй тынг æппæлын. До небес возносить. Куыд алы хатт, афтæ та ныр дæр гуырдзиæгтæ æппæт дæр сарæзтой, цæмæй сæ телеуынынады кусджытæй исчи раппæлыдаид, æмæ сæ «Новости» йы диктор... арвмæ систа, дунейы культурæйы, дам, сын æмбал нæй. (Х. 1993 …
105АРВЫ ХÆТÆЛ — Топп, хъримаг. Архæй йæм бирæгъ йæ цыппæртыл æрбахъуызыд, фæлæ йæ Дзамболат арвы хæтæлæй – хъримагæй систа. (Хъайтыхъты А. Æнæбары бæлццон.) …
106АРМ СИСЫН — см. КЪУХ СИСЫН 1. Искæмæ, истæмæ æнæмæт ахаст равдисын, макæй мæт æркæнын. Махнуть рукою. Чермен йæ бинонтыл, йæ хæдзарыл йæ арм систа æмæ чердæмдæр афардæг. 2. Искæй фæнæмын. Фæрсинаг уыдтæн Сосойы, зæгъын, цæй тыххæй райстай дæ арм кæйдæр… …
107БАГЪОДЗИЙЫ ХУЫНД ФÆУЫН — Æнæбары, мæгуыр фынгмæ искæй фæхонын. Багъодзи уыд уæларвон тыхтæй адæмы хсæн хонæг. Иухатт Уастырджы фæхуыдта Чырыстийы. Уый йыл хорз бацин кодта. Уый фæстæ, Чырыстийы бон, Чырысти кадæн Уастырджимæ хонæг фервыста Багъодзийы. Чырысти дæр ыл хорз …
108БАЗЫРТЫЛ СИСЫН — Ныфс бацæуын, ныфс дæттын. Придать крылья. Цавæрдæр æвирхъау хъуыдытæ мæ сæ базыртыл систой. (Джиоты Д. Сæуæхсид.) Къоста хæххон цæргæсау йæ дынджыр базыртæ систа хæрдмæ. (Плиты Х. Хетæгкаты Къоста.) …
109БÆРЗÆЙÆ ИСЫН — 1. Фидарæй искæуыл хъомыс кæнын, бандавын, бæрæг бæлвырд хъуыддаг саразыны тыххæй. Цы уыд ахæм тых, цины хабар. Адзыбейæн йæ масты уæз йæ бæрзæйæ чи систа æмæ лæджы фæстæмæ чи раздæхта цардмæ? (Гаглойты В. Гæлæбу.) 2. Искæй масты фæдыл бафхæрын,… …
110ГÆНДЗÆХТÆ ЦÆГЪДЫН — 1. Мæлын. Ныддыз дыз ма кодта сæры магъз æмæ æнамонд чызг йæ гæндзæхтæ бацагъта. (МД. 1985. 8.) 2. Хыл кæнын. Чысыл раздæр æй дзæбæхæй куы ныууагътон. Кæмæ та йæ гæндзæхтæ тилы? (МД. 1985, 5.) – Гаппо йын, куыстæй йæ кæй систа, уый уæд загъта,… …
